طریق مشاهده: ۱. رادیوزمانه ۲. یوتیوب
طریق دانلود: ۱. مدیافایر ۲. رپیدشر
سخنرانی زیستشناس فرگشتی (تکاملی) (بیشتر…)
Posts Tagged ‘علم’
جهان عجیب و غریب ما – شگفتی‌های علم
Posted in فرگشت, ویدیو, دانلود, سایر علوم, tagged Atom, Cosmology, Evolution, Iran, Modeling, Physics, Science, فلسفه, فیزیک, فرگشت, فرگشتی, فرگشتگرا, فضا, فضازمان, لویس ولپرت, میمون, مکانیک کوانتومی, ماشین, مدل, مغز, چندجهانی, نوترینو, نرم افزار, نظریه, هلدین, هوش, هسته, ویتگنشتاین, کیهان, کاپریلیک, کاپریک, کریستال, کرامول, کشش سطحی, گالیله, پلئستوسن, پرنده, امواج الکترومغناطیس, اینشتین, اتم, اجتماعی, احتمالات, احساس, ادوین ابوت, ادراک, اسید چرب, استیو گرند, اسرارآمیز, اصطکاک هوا, بقا, بو, باورنکردنی, بازی کامپیوتری, بدن, بروانی, برخان, تکامل, تکاملی, تصور, جهان موازی, جهان میانه, جامد, جان برتون ساندرسون هالدین, جانبخشی, جاذبه, حیوانات, خورشید مرکزی, دیوید دویچ, دانش, دانشمند, روانشناسی, ریچارد فاینمن, ریچارد داوکینز, ریگ, زمین مرکزی, زمینشناختی, زیست شناسی, سه‌بعدی, سگ, شهود, شیمی, شگفتی, شبیه‌ساز, طول موج, طیف, علم, علمی, عجیب, عصبی on ژانویه 27, 2010| 4 Comments »
بزرگترین نمایش روی زمین: مدارکی برای فرگشت – ریچارد داوکینز
Posted in فرگشت, ویدیو, tagged Biology, Education, Evolution, Life on Earth, Natural Selection, Richard Dawkins, Science, Teaching Science, فکت, فرگشت, فسیل, مدارک, چارلز داروین, نظریه, ویدیو فارسی, ویدیو علمی, ژن, ژنتیک, کتاب, پیچیدگی حیات, پرفروشترین, آموزشی, انتخاب مصنوعی, انتخاب طبیعی, تکامل, تخمین عمر, جانوران, جغرافیا, حیات بر روی زمین, خلقتگرایی, دانش, داروین, ریچارد داوکینز, رادیواکیتو, زمین, زیستشناس, شواهد, علم, علمی, علوم طبیعی on نوامبر 13, 2009| 4 Comments »
یک کلیپ کوتاه علمی با زیرنویس فارسی. در این ویدیو زیست شناس مشهور بریتانیایی، ریچارد داوکینز، کتاب جدید خود به نام «بزرگترین نمایش روی زمین» The Greatest Show on Earth را معرفی می‌کند. این کتاب دربارۀ مدارک علمی موجود برای پدیدۀ فرگشت (تکامل) است. داوکینز با ارائۀ مدارک متنوع از شاخه های مختلف علمی، هر خوانندۀ دانش دوستی را قانع می‌کند که فرگشت یک واقعیت علمی (فکت) است. کتاب با استقبال بسیار خوبی مواجه شده، به طوری که پس از انتشار در سپمتامبر ۲۰۰۹ در چندین کشور از جمله بریتانیا، آمریکا، کانادا و استرالیا به بالای لیست پرفروش ها راه یافته است.
طریق مشاهده: ۱. یوتیوب ۲. فیسبوک
۱. یوتیوب: بزرگترین نمایش روی زمین [HD]
۲. فیسبوک: بزرگترین نمایش روی زمین [HD]
طریق دانلود: ۱. رپیدشر ۲. مدیافایر
الف) کیفیت بسیار بالا و شفاف |۷۲۰×۱۲۸۰ [۴۶ مگابایت]: سرور ۱ یا سرور ۲
ب) کیفیت پایین مناسب موبایل |۲۷۰×۴۸۰ [۱۲ مگابایت]: سرور ۱ یا سرور ۲
حیات بر روی زمین
Posted in فرگشت, ویدیو, tagged Evolution, فیلم, فرگشت, فرگشتی, منشا, موجودات, مستند, ویدیو, یوتیوب, پیدایش, آموزشی, انقراض, ارگانیک, ارگانیسم, تکامل, تکاملی, تاریخ طبیعی, جانوران, جانداران, حیات, دوبله فارسی, زنده, زندگی, زیست, زیست شناسی, سوپ اولیه, علم, علمی, علوم طبیعی on سپتامبر 16, 2009| 4 Comments »
حیات بر روی زمین، فیلم مستند علمی درباره پیدایش و فرگشت (تکامل) حیات بر روی کره زمین. با دوبله فارسی. پنج بخش در یوتیوب در ادامه:
داروین و داروینیسم
Posted in فرگشت, مقالات, tagged Biology, Charlse Darwin, Darwin Day, Dawkins, Evolution, Evolutionary Biology, Farsi, History of Science, Iran, Life, Neo-Darwinism, Science, فیشر, فکت, فاکت, فرگشت, فرگشت داروینی, فرگشتی, فرضیه, فسیل, قرن نوزدهم, لامارک, لامارکیسم, منشا انواع, مکانیسم, مدرن, نوداروینسم, نیاکان, نئوداروینیسم, چارلز داروین, نسل, نظریه, والاس, واینبرگ, واگرایی, وراثت, وراثت دیجیتال, ژن, ژنتیک, کاوه فیض اللهی, کرییشن, گونه زایی, گرگور مندل, پاتریک, آلفرد راسل والاس, انتخاب مصنوعی, انتخاب جنسی, انتخاب طبیعی, ادوارد, اراسموس داروین, اصل انواع, بریتانیا, تولید مثل, تکامل, تکامل داروینی, تاریخ, تاریخ علم, جهش, جانوری, جانداران, جد مشترک, جغرافی, خلقت, خلقتگرایی, خاستگاه گونه ها, خزانه ژنی, دنیل دنت, دانیال, داروین, داروینی, داروینیزم, داروینیسم, داروینزم, درخت حیات, روز داروین, ریچارد داوکینز, رانش تصادفی, زمین شناس, زیست شناس, زیستگاه, سال داروین, سازگاری, طبیعی, علم, علوم on سپتامبر 15, 2009| 1 Comment »
از نظر بیشتر مردم در طول تاریخ همواره روشن به نظر مى رسید که تنوع سرشار حیات، کمال مرموزى که موجودات زنده براى بقا و تکثیر با آن تجهیز شده اند و پیچیدگى حیرت انگیز نظام زنده، تنها مى تواند از طریق خلقت الاهى پدید آمده باشد. با این حال بارها از خاطر اندیشمندان منزوى گذشته است که شاید غیر از خلقت فراطبیعى گزینه دیگرى هم وجود داشته باشد. مفهوم تغییر گونه ها به گونه هاى دیگر، مانند بسیارى از ایده هاى خوب دیگر، در یونان باستان در هوا معلق بود. اما این ایده تا قرن هیجدهم به فراموشى سپرده شد تا آنکه سرانجام در ذهن اندیشمندان پیشتازى نظیر پیر دو موپرتوئى [۱]، اراسموس داروین [۲] و مردى که خویش را شوالیه دولامارک [۳] مى نامید، از نو ظاهر شود. این ایده در نیمه نخست قرن نوزدهم در حلقه هاى فکرى، به ویژه در محافل زمین شناختى، ایده نامتعارفى نبود، اما همواره به شکلى بسیار گنگ و مبهم و بدون هیچ تصویر روشنى از مکانیسم پدید آورنده تغییرات به آن اشاره مى شد. این چارلز داروین [۴] -نوه اراسموس داروین- بود که به تحریک کشف مستقل اصل انتخاب طبیعى توسط آلفرد راسل والاس [۵] سرانجام با انتشار کتاب مشهورى که عنوانش معمولاً به صورت «اصل انواع» [خاستگاه گونه ها] [۶] خلاصه مى شود، در سال ۱۸۵۹ نظریه تکامل [فرگشت] [۷] را پایه ریزى کرد.
تصویر چارلز داروین جوان چند سال پس از سفر دریایی مشهور بیگل؛ بر روی جلد مجله ساینس در ژانویه ۲۰۰۹؛ به مناسبت ۲۰۰ امین سالگرد تولد این دانشمند بزرگ و ۱۵۰ امین سالگرد انتشار کتاب انقلابی وی «خاستگاه گونه ها». سال ۲۰۰۹ به افتخار این دانشمند «سال داروین» نام گرفته است. (این تصویر در مقاله اصلی نیست) *
باید میان دو بخش متمایز مشارکت داروین تفاوت قائل شد. او در تایید این واقعیت که فرگشت رخ داده است، مقدار زیادى شواهد قاطع گرد آورد و همراه با والاس -به طور مستقل- به تنها نظریه امکان پذیر شناخته شده «انتخاب طبیعى» دست یافت که تبیین مى کند چرا فرگشت به بهبود سازشى مى انجامد. (بیشتر…)
ایپ‌ها و شکاف‌ها در ذهن
Posted in فرگشت, مقالات, tagged Ape, Evolution, Iran, Peter Singer, Richard Dawkins, Ring species, Science, فلسفه, فایده گرایی, فرگشت انسان, فرگشتی, فراانسان, قوانین, قطب, منقطع, میمون بیدم, میانی, مادر, محیط زیست, مرزبندی, مرغ نوروزی, نقد, نوادگان, نوع بشر, نیاکان, نژادی, ناپیوسته, ناپیوستگی ذهن, نسل, هوموهابیلیس, هوموارکتوس, هوموساپینس, والدین, کنیا, کودک, گونه, گونه پرستی, گونه حلقوی, گوریل, گیبون, گاکی, پیتر سینگر, پرنده, پرولایف, آفریقا, آفریقایی, آدم نما, انسان, انسان دانا, اورانگوتان, اوسترالوپیتیکوس, ایپ, ایپ‌ها, اجداد, احساسی, اخلاق, اخلاقیات, استحقاق, بوزینه, بریتانیا, بشردوستی, تولید مثل, تکامل انسان, تکاملی, جد مشترک, حلقه, حلقه مفقوده داروین, حلقه گمشده, حلقوی, حصار, دفاع, دورگه, دانشمند, دایره اخلاقی, داستان, ذهنیت, ریچارد داوکینز, زنجیره, زنجیره دستی, زاد و ولد, سقط جنین, سومالی, سیامانگ, ساوانا, شکاف ذهنی, شامپانزه, طرفدار زندگی, علم on سپتامبر 15, 2009| 3 Comments »
(بخشی از کتاب «پروژه ی اِیپ های بزرگ»[۱] ویراسته پائولا کاوالیری و پیتر سینگر ‹۱۹۹۳›)
آقای محترم،
شما برای نجات گوریل ها، درخواست اعانه کرده اید. مسلماً این کاری است بسیار ستودنی؛ ولی ظاهراً توجه ندارید که هزاران کودک در همان قاره ی آفریقا در حال رنج بردن هستند. تا زمانی که آخرین کودکان انسان نجات یافته باشند برای نگران گوریل ها شدن فرصت خواهیم داشت؛. پس لطفا بگذارید اولویت ها را درست انتخاب کنیم!
احتمالا این نامه ی فرضی می توانست نوشته ی هر انسان خوش نیتی باشد. هدف من از کنایه زدن به آن، این نیست که بگویم اولویت دادن به کودکان انسان کار اشتباهی است. من انتظار دارم که همینطور هم باشد؛ ولی تنها می خواهم به این واکنش خودکار و استاندارد دوگانه ی «گونه پرستان»[۲] اشاره کنم.
بسیاری از انسان ها بدون هیچگونه جر و بحثی معتقدند که نوع بشر مستحق طرز رفتار ویژه ای است. برای فهم این نکته، نامه ی زیر را بخوانید که در آن نام گونه ی انسان [کودک] با گونه ی دیگری جایگزین شده است:
آقای محترم،
شما برای نجات گوریل ها، اعانه درخواست کرده اید. مسلماً این کاری است بسیار ستودنی؛ ولی ظاهراً توجه ندارید که هزاران مورچه خوار در همان قاره ی آفریقا در حال رنج بردن هستند. تا زمانی که آخرین مورچه خوار نجات یافته باشد برای نگران گوریل ها شدن فرصت خواهیم داشت؛ پس لطفا بگذارید اولویت ها را درست انتخاب کنیم!
نامه ی دوم به روشنی این پرسش را دامن می زند که: چه چیز مورچه خوار این قدر ویژه است؟ این قطعا سوال خوبی است؛ و پیش از جدی گرفتن قضیه باید به آن پاسخ قانع کننده ای بدهیم. ولی در مورد نامه ی نخست برای بیشتر مردم هرگز چنین پرسشی مطرح نمی شود. چه چیزی انسان را بسیار ویژه می سازد؟ همانطور که گفتم من این پرسش را نفی نمی کنم. به احتمال قوی این پرسش پاسخ قاطعی هم دارد. تنها انتقاد من به قصور از تفکر درباره ی این است تا که چرا چنین پرسشی درباره ی انسان مطرح نمی شود.
فرض ضمنی گونه پرستان بسیار ساده است: انسان ها انسانند و گوریل ها گوریل. شکاف بین این دو گونه، به قعر یک دره است و ارزش زندگی یک کودک بیش از ارزش زندگی همه ی گوریل های جهان است. «ارزش» زندگی یک حیوان تنها به قدر هزینه ی جایگزین کردن آن برای صاحبش است، یا در مورد یک گونه ی در حال انقراض، [جبران فقدان آن گونه] برای انسانیت. ولی وقتی برچسب «هوموساپینس»[۳] به چیزی خورد، حتی اگر آن چیز یک بافت جنینی فاقد احساس باشد، ناگهان ارزش زندگی اش سر به فلک می زند.
من این طرز اندیشیدن را «ذهنیت ناپیوسته»[۴] می نامم. (بیشتر…)
پیدایش حیات
Posted in فرگشت, مقالات, tagged فوتوسنتز, فرگشت, فرانسیس کریک, فرازمینی, فرضیه, فضایی, قانون دوم ترمودینامیک, لویی پاستور, منشا حیات, مولکول, ماده بیجان, متان, مرغ یا تخم مرغ, نخستین, همزیگری, هوازی, هسته, واکنش های شیمیایی, یوکاریوت, کلونی, پیدایش حیات, پژوهش, پروکاریوت, پروتئین, آفرینش, آلی, آمونیاک, آنتروپی, آنزیم, آتشفشان, آر ان آ, آزمایش, افزایش بی نظمی, الهی, انتقاد, اندامک, انرژی, اوزون, اکسیژن, اتم, اتمسفر, اثبات, اخترزیست, استنلی میلر, بیهوازی, بیوفیزیک, بیوشیمی, باکتری, باران, باطل, بدترین شرایط, تکاملی, تحریف, ترکیب, جو, جو زمین, جانوران, جانداران نخستین, حیات, حیات آزمایشگاهی, حیات اولیه, حیات از ماده بیجان, حباب, خلق الساعه, خلقت هوشمند, دوقطبی, دی ان آ, دانش, داروین, زندگی, زیست شناسی, زیستی, زیستزایی, سلول, سلول های اولیه, سوپ اولیه, شیمیایی, صاعقه, طبیعت, علم, عمر زمین, غیر علمی, غشا سلولی on سپتامبر 12, 2009| 9 Comments »
«اهمیت علم بیش از آن که درکشف حقایق تازه باشد، در کشف شیوه های تازه ی اندیشیدن است.» – ویلیام براگ
«روش منطق توضیح ناشناخته ها بوسیله شناخته هاست، روش دین توضیح شناخته ها بوسیله ناشناخته هاست.» – دیوید بروکس
مقدمه
گویی حیات مهمترین دغدغه ی موجودات واجد حیات است و در این میان، گویا تنها انسان است که درباره ی چیستی و چرایی آن می اندیشد. در مورد اینکه زندگی چطور بوجود آمده است، ملت های مختلف افسانه های گوناگونی را پدید آورده اند و تجربه ی تاریخ نشان داده است که هر افسانه ای که به موضوع پیدایش چیزی می پردازد به زودی بخشی از اعتقادات دینی مردم محلی می شود. گروهی از این افسانه ها پیدایش انسان و سایر جانداران را در اثر خلقت یکباره می دانند. اما این پرسش از دیرباز ذهن خردمندان و متفکران را به خود مشغول کرده بود و برخی از آنان با پژوهش مستقیم طبیعت به نتایج دیگری می رسیدند.
نخستین اظهار نظر معتبر علمی در زمینه ی منشاء حیات را چارلز داروین در قرن نوزدهم ارائه کرد. نظریه فرگشت ، پیدایش تدریجی موجودات زنده را از یک یا چند سلول اولیه اثبات کرد. اما پاسخ به این پرسش که سلول های اولیه از کجا آمده اند به دانشمندان قرن بیستم و بیست و یکم سپرده شد. فرضیه ی پیدایش حیات از ماده بیجان حاصل تلاشهای علمی این دانشمندان بود که هنوز هم پژوهش های گسترده ای در باره ی آن ادامه دارد.
پیدایش حیات مبحثی پیچیده است که درک جرئیات آن نیاز به تسلط بر علوم بیوشیمی و بیوفیزیک دارد. در این نوشتار سعی شده است تا فقط شمایی کلی از فرضیه ی علمی پیدایش حیات ارائه شود. به علاوه، در مورد برخی از مفاهیم علمی مربوط به این بحث، مانند جهش، انتخاب طبیعی و تصادف توضیحی داده نشده است. بنابراین توصیه می شود اگر با این مفاهیم آشنا نیستید ابتدا نوشتار فرگشت (تکامل) چیست؟ را بخوانید.
پیدایش حیات از ماده ی بیجان با ادعاهای دینی مثل خلقت، یا آفرینش با طرح و برنامه در تعارض است به همین دلیل مورد حمله، کج فهمی و تحریف دینداران بوده است. برخی مؤمنان همانطور که سعی کرده اند نظریه فرگشت را باطل جلوه دهند ( ن.ک هفت نقد بی اساس به نظریه فرگشت)، در مورد پیدایش حیات نیز سعی دارند با انتقادهای غیر علمی این فرضیه را باطل کنند. در انتهای نوشتار به برخی از این انتقادهای بی اساس خواهیم پرداخت.
سه فرضیه
خلقت (Creation): حیات را خالقی هوشمند آفریده است. این رویکرد بیشترین تعداد طرفدار را دارد. طرفداران این باور سه دسته هستند. گروه اول فرگشت را باطل و خلقت را یکباره (مثلاً در عرض شش یا هفت روز) می دانند، و این باور خود را نظریه علمی خلقت (آفرینش) [۱] می نامند. گروه دوم که طرفداران کمتری دارد فرگشت را می پذیرند، ولی پیدایش سلول های اولیه را حاصل تدبیر خالق می دانند. گروه سوم که انگشت شمارند سلول اولیه را نیز حاصل پیدایش از ماده می دانند، اما کل فرآیند ایجاد حیات از ماده ی بیجان را حاصل تدبیر الاهی می شمارند. پس هر سه گروه پیدایش حیات را حاصل طرح و نقشه قبلی می دانند و تنها اختلاف نظرشان در تعیین مرحله ای است که خدا را وارد ماجرای پیدایش حیات می کنند.
منشاء خارجی (Extraterrestrial origin or Panspermia): حیات خارج از سیاره زمین شکل گرفته است و بعد به زمین منتقل شده است.
پیدایش خود به خود (Spontaneous Origin): حیات در اثر واکنش های شیمیایی خاصی به صورت تدریجی از ماده بیجان پدید آمده است. (بیشتر…)
برهان نظم و مسئله گزینش فزاینده
Posted in فرگشت, مقالات, tagged فرگشت, فرانسیس کریک, فرخ, مکانیسم, مجموعه منظم, نمک, ناظم, نظم, هیدروژن, هدف, هدفمندی آفرینش, گزینش فزاینده, پیچیدگی اجزا, پایدار, انگشت, انتخاب طبیعی, اتفاقی, اتم, اجداد, احتمال, استدلال, بلور, بیگ بنگ, بال پرندگان, برهان نظم, تکامل, تصادف, جهش, جیمز واتسون, داروین, رادیواکتیو, سیستم, ساختار منظم, ساختار دی ان آ, ساعت, ساعت و ساعتساز, ساعت ساز نابینا, طبیعت بیفکر, علم, عدم نیاز به ناظم on سپتامبر 9, 2009| 12 Comments »
برهان نظم يكی از مهمترين و آشناترين برهانها است، و در كنار برهان عليت، دو ركن مهم از باور استدلالی به خدا را تشكيل می دهند. با آنكه در كلام اسلامي به آن توجه چندانی نمی شود و بيشتر به مسيحيت تعلق دارد، مفسرين بسياری از آيات قرآن را بيان كننده ی اين برهان می دانند. برهان ساده است، و برای همين عموميت زيادی دارد. در این برهان بیان می شود که در جهان شكل های مختلفی از نظم وجود دارد، و می دانيم كه نظم بدون ناظم ممكن نيست، و يک مجموعه ی منظم نمی تواند اتفاقی شكل گرفته باشد، پس جهان ناظمی دارد. با مشاهده ساعت به وجود ساعتساز پی می بریم.
ایراد اصلی این برهان در تعریف نظم می باشد. ما مجموعه ای را منظم می دانیم که همه اجزاء آن در راه رسیدن به هدفی خاص با هم همکاری داشته باشند. در مورد ماشین بسیار پیچیده ای مانند انسان نیز به چنین سیستمی بر نمی خوریم. ریچارد داوکینز در مصاحبه با جیمز واتسون (به همراه فرانسیس کریک ساختار DNA را کشف کردند)، این نکته را مطرح کرد که، برخلاف او و کریک، بسیاری از مردم تعارضی میان دین و علم نمی یابند، چون ادعا می کنند که علم درباره ی چگونگی امور است و دین درباره ی مقصود غائی امور. واتسون فوراً پاسخ داد: «خوب، من فکر نمی کنم که بودن ما هیچ مقصودی داشته باشد. ما صرفاً حاصل فرگشت هستیم. ممکن است بگویید، ‹خدای من، اگر فکر می کنید وجود ما مقصودی ندارد، پس حتماً زندگی بسیار غمباری دارید.› اما من انتظار نهار دلپذیری را دارم.»
در این مقاله سعی دارم ارتباط سیستم های طبیعی و مسئله گزینش فزاینده (Cumulative Selection) را مطرح نمایم. در بررسی این برهان، تعریف نظم از اهمیت ویژه ای برخوردار است که در اینجا به یک مثال اکتفا می کنم. ما می توانیم برای یک سیستم اهداف متعددی در نظر بگیریم. شايد مكانيزمی كه زلزله را به وجود می آورد در جهت رسيدن به هدف خاصی ندانيم و آن را منظم ندانيم، در حالي كه می توانيم از ديدگاهی ديگر آن را مكانيزمی برای آزادشدن انرژی سنگ ها و پايين آمدن سطح انرژی شان بدانيم، و در نتيجه زلزله را مكانيزمی در جهت رسيدن به يک هدف مشخص و عالي، و در نهايت منظم بدانیم. جهان ما هرشكلی كه می داشت، از نظر ما منظم می بود. به عبارت بهتر، نظم، ايده ايست ذهنی و نه قانونی خارجی. (بیشتر…)
شعار ما
چرا «تکامل» برابر درستی برای «evolution» نیست؟
تکامل واژه‌ای غلط انداز است؛ زیرا در زبان فارسی تکامل به معنی کامل شدن و تکمیل است. درحالیکه Evolution (اولوشن) اصلا به این مفهوم نیست. ریشۀ لغت تکامل از عربی است، ولی خود عرب‌زبانان از این لغت به عنوان برابر اولوشن استفاده نمی‌کنند. در زبان عربی برابر اولوشن «تطوّر» است -به مفهوم تغییر و تحول- که برابر کاملاً درستی است. شاید یکی از دلایل بدفهمی رایج فارسی‌زبان نسبت به این پدیده همین واژۀ اشتباه تکامل باشد. فرگشت از برابر نهاده های فرهنگستان است و بهتر است به جای تکامل به کار رود. البته برابرهای دیگری برای اولوشن (اولوسیون) پیشنهاد شده از جمله: برآمدن (برآیش)؛ فرارویش؛ دگرگونش؛ تطوّر؛ تحول؛ و فرگشت. لغت فرگشت در این میان بیشترین تناسب معنایی را با برابر اصلی دارد. فر (پیشوند) + گشت (گشتن و تغییر یافتن). «فر» در اینجا اسم نیست و از این جهت به معنی فرّه و جلال و شکوه نیست، بلکه یک پیشوند است به مفهوم پیش رفتن و ادامۀ روند [به همین طریق داریم؛ فرسایش = فر + سایش. ساییدن متمادی و ادامه‌دار].
برابرنهاده‌های درست پیشنهادی
-
تصویر گرافیکی نصف انسان نصف شامپانزه. برای اینکه متوجه شباهت انسان با دیگر ایپ‌ها Ape (کَپی) مانند شامپانزه؛ گوریل و اورانگوتان شویم لازم نیست زیستشناس باشیم. به جز برخی تفاوت‌ها در اندازه و موی اضافه، اندام‌های ما به وضوح به هم شباهت دارند. البته این شباهت تنها ظاهری نیست. برای نمونه شمپانزه‌ها از ابزار استفاده می‌کنند و استفاده از آنرا به کودکان خود می‌آموزند. آنها سلسله مراتب اجتماعی خاص خود را دارند. و اگرچه نمی‌توانند سخن بگویند ولی قادر به یادگیری زبان اشاره هستند. نیاکان مشترک ما و آنها چیزی در حدود ۶ میلیون سال پیش زندگی می‌کرده‌اند و کم‌کم از هم منشعب شده‌اند. مواد ژنتیکی انسان و شامپانزه تنها چند درصد با هم اختلاف دارد.
فرگشت 